سارە وینفرید پاری: پێشەنگێک لە چیرۆکی کورتی وێڵزی مۆدێرن
سارە وینفرید پاری (Sarah Winifred Parry) (٢٠ی ئایاری ١٨٧٠ – ١٢ی شوباتی ١٩٥٣) نووسەرێکی وێڵزی بوو کە بە زۆری بە پەرەپێدانی چیرۆکی کورتی وێڵزی مۆدێرن ناسراوە. نازناوی خۆی وینی پاری (Winnie Parry) وەک ناوێکی قەڵەمی بەکاردەهێنا. بەهۆی زنجیرە چیرۆکەکانی لە گۆڤارەکاندا لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا، ناوی ماڵەوە بوو. بەناوبانگترین کاری ئەو، سیۆنید (Sioned)، کە یەکەمجار وەک زنجیرەیەک لە نێوان ساڵانی ١٨٩٤ و ١٨٩٦ بڵاوکرایەوە، لە ساڵی ١٩٠٦ وەک ڕۆمان ناسێندرا و لە ساڵانی ١٩٨٨ و ٢٠٠٣ دووبارە بڵاوکرایەوە.
دوای کۆتایی هاتنی ژیانی ئەدەبی، پاری وەک سکرتێر بۆ سیاسەتمەدار سێر ڕۆبەرت تۆماس (Sir Robert Thomas), بارۆنێتی یەکەم کاری کرد. هەوڵەکانی بی بی سی (BBC) بۆ وەرگێڕانی کارەکانی ئەو، بە شکست کۆتایی هات.
ژیانی سەرەتایی
سارە وینفرید پاری لە ٢٠ی ئایاری ١٨٧٠ لە وێڵشپوول (Welshpool)، مۆنتگۆمێریشێر (Montgomeryshire)، لە دایکی بووە، دایکی مارگارێت (Margaret) (née ڕۆبێرتس (Roberts)) و باوکی هیۆ تۆماس پاری (Hugh Thomas Parry) بوون. کەمێک دوای لەدایکبوونی، خێزانەکە ڕوویان لە پۆرت دینۆرویچ (Port Dinorwic) کرد و لە سەرژمێری ساڵی ١٨٧١دا لەگەڵ باپیری دایکی جۆن ڕۆبێرتس (John Roberts) ناویان تۆمارکرا. تا ساڵی ١٨٧٦، ئەوان لە لەندەن (London) لە کرۆیدۆن (Croydon) دەژیان، کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد. لەو کاتەدا، پاری گەڕایەوە بۆ لای باپیر و داپیرەی، جۆن و ئێڵن ڕۆبێرتس (Ellen Roberts) لە پۆرت دینۆرویچ (ئێستا بە فیلینێلی (Felinheli)، کارنارفۆنشێر (Caernarfonshire) ناسراوە). بەڵگەی کەم هەیە کە خوێندنی فەرمی هەبووبێت، بەڵام هەردوو زمانی ئینگلیزی و زاراوەی ئاخاوتنی پۆرت دینۆرویچی دەزانی و لەگەڵ باپیری خوێندوویەتی. باوکی لە ساڵی ١٨٧٧ ژنی هێنایەوە و خوشک و براکانی و هاوسەری نوێی خۆی لە ساڵی ١٨٨٢ بۆ ئەفریقای باشوور برد، پاری لای ڕۆبێرتسەکان بەجێهێشت.
ژیانی ئەدەبی
لە سەرەتای ساڵی ١٨٩٣، پاری دەستی کرد بە بەشداریکردن لە گۆڤارەکاندا وەک کامرو (Cymru) (وێڵز (Wales))، کامروڕ پلانت (Cymru’r Plant) (منداڵانی وێڵزی (Welsh Children)) و ئی کامرۆ (Y Cymro) (پیاوی وێڵزی (the Welshman)). بەناوبانگترین ڕۆمانی ئەو، سیۆنید (Sioned)، سەرەتا لە گۆڤاری کامرو (Cymru) لە نێوان ساڵانی ١٨٩٤ و ١٨٩٦ زنجیرەیی کرا. لە ساڵی ١٨٩٦، زنجیرەیەکی بە ناوی “کاترین پریسیارد (Catrin Prisiard)” نووسی کە لە ئی کامرۆ (Y Cymro) دەرکەوت و هەروەها لە کامبریان و وێڵز (The Cambrian and Wales) بڵاوکرایەوە. کاتێک باپیری لە ساڵی ١٩٠٣ کۆچی دوایی کرد، پاری ڕووی لە ماڵی مامۆژنی ئۆین پاری (Owen Parry) کرد، کە سەرۆک وەزیرانی سیمایس (Cemaes)، ئەنگلسی (Anglesey) بوو لە کەناری باکووری وێڵز.
لە ساڵی ١٩٠٦، سیۆنید (Sioned) لە شێوەی کتێبێکدا لەلایەن کومنی ئی کیۆهەدوور کامرایگ (Cwmni y cyhoeddwyr Cymreig) لە کارنارفۆن (Caernarfon) بڵاوکرایەوە و لە ساڵی دواتردا، کیریگ ئی رید (Cerrig y rhyd) لەلایەن هەمان دەزگاوە بڵاوکرایەوە. لەم قۆناغە بەرهەمدارەدا، پاری و سارە ماریا ساوندەرز (Sarah Maria Saunders) بەهۆی ناوبانگی چیرۆک و وتارەکانیانەوە بوونە ناوی ماڵەوە لە وێڵزدا. لە سەرەتای سەدەکەدا، پاری و تی. گوین جۆنز (T. Gwynne Jones) بەناوبانگترین ژنە نووسەرانی چیرۆکی کورتی وێڵزی بوون، کە ڕەنگدانەوەی ژیانی ڕۆژانە بوو بە شێوەزاری ئاخاوتنی.
لە ساڵی ١٩٠٨، باوکی پاری لە دەرەوە گەڕایەوە و ئەویش ڕۆیشت بۆ کۆریدۆن (Corydon) بۆ ئەوەی لەگەڵی بژی، وەک سەرنووسەر لە کامروڕ پلانت (Cymru’r Plant) کاری کرد تا ساڵی ١٩١٢. کیریگ ئی رید (Cerrig y rhyd) لە ساڵی ١٩١٥ دووبارە چاپکرایەوە و دوای ئەو کاتە، دەستی لە نووسین هەڵگرت، لەبری ئەوە وەک سکرتێر لە کۆمپانیایەکی ئەندازیاری کاری کرد.
ژیانی دواتر
لە نێوان ساڵانی ١٩٢٢ و ١٩٢٨، وەک سکرتێر بۆ سێر ڕۆبەرت تۆماس (Sir Robert Thomas)، ئەندامی پەرلەمانی ئەنگلسی (Anglesey) کاری کرد. لە ساڵی ١٩٢٨، کۆمەڵێک لە بەشدارییە گۆڤارییەکانی پێشووتری ئەو وەک ئی دوو هۆگین رەینی (Y ddau hogyn rheiny) لەلایەن فۆیلز ئۆف لەندەن (Foyle’s of London) بڵاوکرایەوە، بەڵام دوای ئەم کاتە، نزیکەی هەموو پەیوەندییەک بە وێڵزەوە (Wales) لەدەست چوو. چەندین هەوڵ درا بۆ دووبارە بڵاوکردنەوەی سیۆنید (Sioned)، هەروەها وەرگێڕانی هەندێک لە کارەکانی بۆ بەرنامەی کاتژمێری منداڵانی وێڵزی (Welsh Children’s Hour)ی بی بی سی (BBC)، هەرچەندە هیچ کامیان سەرکەوتوو نەبوون بەهۆی سەختییەکانی کاتی جەنگی جیهانی دووەم و دوای جەنگ.
مردن
پاری لە ١٢ی شوباتی ١٩٥٣ لە کرۆیدۆن (Croydon) کۆچی دوایی کرد و لەوێ بە خاک سپێردرا. دوای مردنی، هۆنۆ (Honno) سیۆنید (Sioned)ی لە ساڵی ١٩٨٨ دووبارە بڵاوکردەوە و لە ساڵی ٢٠٠٣ دووبارەی کردەوە.
