شێرێنیک کاستوربهای لالبهای: پیشەسازییەک لە هیندستان

شێرێنیک کاستوربهای لالبهای (Shrenik Kasturbhai Lalbhai) (٢٨ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٥ – ١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٤) پیشەسازی و خێرخوازێکی هیندی بوو. دوای تەواوکردنی خوێندن لە پەیمانگای تەکنەلۆژیی ماساچوسێتس (Massachusetts Institute of Technology) و زانکۆی هارڤارد (Harvard University) لە ویلایەتە یەکگرتووەکان، پەیوەندی بە کاری خێزانییەوە کرد، کە کۆمەڵێک کۆمپانیای لە بوارە جۆراوجۆرەکاندا هەبوو. هەروەها لە ئەنجومەنی بەڕێوەبەری ژمارەیەک دامەزراوەی ڕۆشنبیری، پەروەردەیی و ئایینیدا کاری کرد.

خێزان

لالبهای لە خێزانی جاین ناگارشێتی ئەحمەدئاباد (Ahmedabad) لەدایکبووە و نەوەی ڕاستەوخۆی شانتییداس جاڤێری (Shantidas Jhaveri)، خشڵسازی شاهانەی ئیمپراتۆرەکانی موغەلبوو. خوشالچاند (Khushalchand) (١٦٨٠-١٧٤٨)، نەوەی شانتییداس، لە ساڵی ١٧٢٥ فیدیەی دا بە مەراثییەکان بۆ ئەوەی ئەحمەدئاباد لە تاڵانکردن بپارێزێت. ڤاخاتچاند (Vakhatchand) (١٧٤٠-١٨١٤)، کوڕی خوشالچاند، بازرگانێکی دیاریش بوو.

باپیری گەورەی لالبهای، دالپاتبهای باگوبهای (Dalpatbhai Bhagubhai)، لە حەفتاکانی سەدەی نۆزدەهەمدا دەستی بە بازرگانیی لۆکە کرد. باپیری، لالبهای دالپاتبهای (Lalbhai Dalpatbhai) (١٨٦٣-١٩١٢)، کارگەی لۆکەی ساراسپور (Saraspur) لە ساڵی ١٨٩٦ دامەزراند و پرۆسەی لۆکەی خستە سەر کاری خێزانی لە بواری بەردە بەنرخەکاندا. باوکی، کاستوربهای لالبهای (Kasturbhai Lalbhai)، پیشەساز و خێرخواز بوو. ئەو پێش و پاش سەربەخۆیی هیندستان چالاک بوو لە سیاسەتدا. کاستوربهای دامەزرێنەری هاوبەشی چەند کۆمپانیایەک بوو کە دواتر بوون بە کۆمەڵەی لالبهای (Lalbhai Group)، لەوانە ئارڤیند میلز (Arvind Mills)، ئەتول کیمیاوی (Atul Chemicals) و ئەنیل ستارچ (Anil Starch).

ژیانی سەرەتایی

شێرێنیک لە ٢٨ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٥ لەدایکبووە، بچووکترین کوڕی کاستوربهای لالبهای بوو. خوێندنی ناوەندی لە ناڤی گوجاراتی شالا (Navi Gujarati Shala) و قوتابخانەی ڕانچۆداس چهۆتالال ئامادەیی (Ranchhoddas Chhotalal High School) لە ئەحمەدئاباد تەواو کرد. دوو ساڵ لە کۆلێژی گوجارات (Gujarat College) خوێندی و پاشان گواسترایەوە بۆ پەیمانگای تەکنەلۆژیی ماساچوسێتس (MIT) بۆ خوێندنی ئەندازیاریی کیمیایی. دوای وەرگرتنی بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە زانکۆی MIT، بڕوانامەی ماستەری لە کارگێڕی کار لە زانکۆی هارڤارد (Harvard University) وەرگرت و لە ساڵی ١٩٤٨ دەرچوو. ئەو لەگەڵ پانابێن (Pannaben) ژیانی هاوسەرگیری پێکهێنا و کوڕێکیان بوو بە ناوی سانجای (Sanjay) و کچێکیان بە ناوی کالپانا (Kalpana).

کار

دوای تەواوکردنی خوێندن، لالبهای پەیوەندی بە کۆمەڵەی کۆمپانیاکانی لالبهای (Lalbhai Group of Companies) کرد. بۆ ماوەی پێنج ساڵی یەکەم، لە کاتێکدا لە بەشە جۆراوجۆرەکانی کۆمپانیاکانی خێزان کاریدەکرد، کاتێکی زۆری تەرخانکرد بۆ یارمەتیدانی کۆمەڵەکە بۆ چارەسەرکردنی ئەو تۆمەتانەی حکومەت کە لە ساڵانی ١٩٤٨-١٩٤٩ ئاراستەی کرابوون سەبارەت بە شێوازەکانی بازاڕکردنی نایاسایی و خۆدزینەوە لە باج. لە کۆتاییدا سەرۆکایەتیی دیپاک نیتریت لیمیتد (Deepak Nitrite Ltd) و ژمارەیەک کۆمپانیای تری کۆمەڵەی لالبهای کرد. وەک بەڕێوەبەری نیرما لیمیتد (Nirma Limited)، ئەنوکول وەبەرهێنان (Anukul Investments)، ئێبڵ وەبەرهێنان (Able Investments)، ئەنیمێش هۆڵدینگز (Animesh Holdings)، سۆنالانک وەبەرهێنان (Sonalank Investment) و کۆمپانیای گوجارات بۆ وەبەرهێنانی پیشەسازی (Gujarat Industrial Investment Corporation) کاری کرد.

لالبهای لە ئەنجومەنی ژمارەیەک ڕێکخراوی پەروەردەیی، ڕۆشنبیری، پیشەسازی و ئایینی کاری کرد، لەوانە کۆمەڵەی پەروەردەی ئەحمەدئاباد (Ahmedabad Education Society – AES)، ڕێکخراوی گوجارات ڤیشواکۆش (Gujarat Vishwakosh Trust)، کۆمەڵەی مۆزەخانەی گوجارات (Gujarat Museum Society)، یانەی جاین ڤیزا ئۆسوال (Jain Visa Oswal Club)، زانکۆی سی ئی پی تی (CEPT University)، ئێن ئای دی (NID)، ڕێکخراوی توێژینەوەی بۆشایی ئاسمانی هیندستان (Indian Space Research Organization)، زانکۆی نیرما (Nirma University)، پەیمانگای توێژینەوەی پلازما (Institute of Plasma Research)، ئای ئای ئێم ئەی (IIMA)، کۆمەڵەی توێژینەوەی پیشەسازیی ڕستن و چنینی ئەحمەدئاباد (Ahmedabad Textile Industries Research Association)، پەیمانگای لالبهای دالپاتبهای بۆ ئیندۆلۆژی (Lalbhai Dalpatbhai Institute of Indology) و پەیمانگای جاینۆلۆژی (the Institute of Jainology). هەروەها وەک ئەندامی دەستەی ئەمیندارانی ڕێکخراوی پاراستن و یادکردنەوەی سابارماتی ئاشرام (Sabarmati Ashram Preservation and Memorial Trust) کاری کرد.

ئەزموونێکی زۆری لەسەر مێژووی جاینیزم (Jainism) بەدەستهێنا و سەرۆکایەتیی ڕێکخراوی ئەناندجی کالیانجی (Anandji Kalyanji Trust) کرد، کە زیاتر لە ١٢٠٠ پەرستگەی جاینی (Jain) نۆژەن کردۆتەوە و پاراستووە، لەنێویاندا پەرستگەکانی پالیتانا جاین (Palitana Jain temples).

مردن

لالبهای لە ژیانیدا تووشی نەخۆشی میاستێنیا گراڤیس (myasthenia gravis) بوو. لە ١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٤ لە ماڵەکەی خۆیدا لە کۆتێشوار (Koteshwar)، کە دەکەوێتە ناوچەی بهات (Bhat) ی ئەحمەدئاباد (Ahmedabad)، کۆچی دوایی کرد و لە گۆڕستانی تالتێج (Thaltej crematorium) سووتێنرا.