کۆدی ناسنامەی ئامێر (Machine Identification Code – MIC)، کە بە شێوەیەکی تر ناسراوە بە نهێنی نووسینی چاپکەر (printer steganography)، خاڵە زەردەکان (yellow dots)، خاڵەکانی شوێنپێهەڵگرتن (tracking dots) یان خاڵە نهێنییەکان (secret dots)، نیشانەیەکی ئاوی دیجیتاڵییە کە هەندێک چاپکەری لەیزەری ڕەنگاوڕەنگ و کۆپیکەر لەسەر هەموو لاپەڕەیەکی چاپکراو جێی دەهێڵن، ئەمەش ڕێگە دەدات بە دەستنیشانکردنی ئەو ئامێرەی کە بەکارهاتووە بۆ چاپکردنی دۆکیومێنتێک و یارمەتی دەدات بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەکەی. لە ناوەڕاستی هەشتاکاندا لەلایەن کۆمپانیاکانی زێرۆکس (Xerox) و کانۆن (Canon)ەوە پەرەی پێدرا، بوونی ئەم کۆدە تەنها لە ساڵی 2004دا بۆ ڕای گشتی ئاشکرا بوو. لە ساڵی 2018دا، زانایان نەرمەکاڵای تایبەت بە پاراستنی نهێنییان دروستکرد بۆ ئەوەی چاپکراوەکان گومناو بکەن، ئەمەش بۆ پشتگیریکردن لەو کەسانەی کە زانیاری نهێنی ئاشکرا دەکەن و کاری خۆیان بڵاودەکەنەوە.
مێژوو
لە ناوەڕاستی هەشتاکاندا کۆمپانیای زێرۆکس (Xerox) پێشەنگ بوو لە میکانیزمێکی کۆدکردن بۆ ژمارەیەکی تایبەت کە بە هۆی خاڵۆچکەی بچووکەوە نوێنەرایەتی دەکرا و بەسەر هەموو ڕووبەری چاپەکەدا بڵاوبووەوە. زێرۆکس (Xerox) کۆدی ناسنامەی ئامێری پەرەپێدا “بۆ کەمکردنەوەی ترس لەوەی کە کۆپیکەرە ڕەنگاوڕەنگەکانیان دەتوانرێت بۆ ساختەکردنی پارە بەکاربهێنرێت” وە ژمارەی داهێنانی ئەمریکی 5515451ی وەرگرت کە تێیدا باسی بەکارهێنانی خاڵە زەردەکان کراوە بۆ دەستنیشانکردنی سەرچاوەی دۆکیومێنتێکی کۆپیکراو یان چاپکراو.
ڕای گشتی بۆ یەکەمجار لە مانگی ئۆکتۆبەری 2004دا ئاگاداری MIC بوو، کاتێک لەلایەن دەسەڵاتدارانی هۆڵەندییەوە بەکارهات بۆ شوێنپێهەڵگرتنی ساختەکارانێک کە چاپکەرێکی لەیزەری ڕەنگاوڕەنگی کانۆن (Canon)یان بەکارهێنابوو. لە مانگی نۆڤەمبەری 2004دا، PC World ڕاپۆرتی دا کە کۆدی ناسنامەی ئامێر دەیان ساڵە لە هەندێک چاپکەردا بەکاردێت، ئەمەش ڕێگە دەدات بە هێزە ئەمنییەکان بۆ دەستنیشانکردن و شوێنپێهەڵگرتنی ساختەکاران. گرووپی بەرگریکردن لە ساختەکردنی بانکە ناوەندییەکان (CBCDG) ڕەتیکردۆتەوە کە ئەم تایبەتمەندییەی ئەوان پەرەیان پێدابێت.
لە ساڵی 2005دا، گرووپی مافی مەدەنی ڕێکخراوی (Electronic Frontier Foundation – EFF) هانی خەڵکی دا کە نموونەی چاپکراو بنێرن و دواتر پاتڕۆنەکەیان شی کردەوە. پاتڕۆنەکە لەسەر ڕادەیەکی فراوانی چاپکەر لە کۆمپانیا و مۆدێلی جیاوازدا نیشاندراوە. ڕێکخراوی EFF لە ساڵی 2015دا ڕایگەیاند کە ئەو دۆکیومێنتانەی پێشتر لە ڕێگەی FOIAوە وەریانگرتووە، پێشنیاری ئەوە دەکەن کە هەموو کۆمپانیا گەورەکانی بەرهەمهێنەری چاپکەری لەیزەری ڕەنگاوڕەنگ ڕێککەوتنێکی نهێنییان لەگەڵ حکومەتەکاندا کردووە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە بەرهەمی ئەو چاپکەرانە بە شێوەیەکی دادوەری شوێنپێهەڵگرتنی بۆ بکرێت.
لە ساڵی 2007دا، پرسیاری لە پەرلەمانی ئەوروپا کرا سەبارەت بە پرسی پێشێلکردنی نهێنییەکان.
لایەنە تەکنیکییەکان
پاتڕۆنەکە پێکدێت لە ماتریسێکی خاڵۆچکەیی بڵاوکراوەی خاڵە زەردەکان، کە بە دەگمەن بە چاوی ڕووت دەبینرێت. تیرەی خاڵەکان دەیەمە میلی مەترێکە (0.004 ئینج) و دووری نێوانیان نزیکەی یەک میلی مەترە (0.039 ئینج). ڕێکخستنی خاڵەکان ژمارەی زنجیرەیی ئامێرەکە، ڕێکەوت و کاتی چاپکردن کۆد دەکات، وە چەندین جار بەسەر ڕووبەری چاپەکەدا دووبارە دەبێتەوە لە حاڵەتی هەڵەدا. بۆ نموونە، ئەگەر کۆدەکە پێکبێت لە 8 × 16 خاڵ لە چوارگۆشەیەک یان پاتڕۆنێکی شەش پاڵوودا، بەسەر ڕووبەرێکدا بڵاودەبێتەوە کە نزیکەی یە و لەسەر کاغەزی قەبارەی A4 نزیکەی 150 جار دەردەکەوێت. بەم شێوەیە دەتوانرێت شی بکرێتەوە تەنانەت ئەگەر تەنها پارچە یان دەق وەرگیراویش بەردەست بن. هەندێک چاپکەر خاڵە زەردەکان بە شێوەی هەوری خاڵی بێ سەروبەر ڕێکدەخەن.
بەپێی زانیارییەکانی یانەی فەوزای کۆمپیوتەر لە ساڵی 2005دا، چاپکەرە ڕەنگاوڕەنگەکان کۆدەکە لە ماتریسێکی 32 × 16 خاڵدا جێدەهێڵن و بەم شێوەیە دەتوانن 64 بایت زانیاری هەڵبگرن (64×8).
، زێرۆکس (Xerox) یەکێک بوو لەو کۆمپانیا بەرهەمهێنەرانەی کەم کە سەرنجی خستەسەر لاپەڕە نیشانەکراوەکان، وە لە پێناسەی بەرهەمێکدا ڕایگەیاند، “سیستەمی چاپکردنی ڕەنگی دیجیتاڵی بە سیستەمێکی دژە ساختەکاری و ناسینەوەی دراو بەپێی پێویستییەکانی چەندین حکومەت ئامادەکراوە. هەر کۆپییەک بە نیشانەیەک نیشانە دەکرێت کە، ئەگەر پێویست بکات، ڕێگە دەدات بە دەستنیشانکردنی سیستەمی چاپکردن کە بەهۆیەوە دروستکراوە. ئەم کۆدە لەژێر بارودۆخی ئاساییدا نابینرێت.”
لە ساڵی 2018دا، زانایانی زانکۆی تەکنیکی درێسدن (TU Dresden) پاتڕۆنەکانی 106 مۆدێلی چاپکەری لە 18 کۆمپانیا بەرهەمهێنەر شیکردەوە و چوار سکیمی کۆدکردنی جیاوازیان دۆزییەوە.
بینراوی
کۆدی ناسنامەی ئامێر دەتوانرێت بینراو بکرێت بە چاپکردن یان کۆپیکردنی لاپەڕەیەک و دواتر سکەنکردنی بەشێکی بچووک بە سکەنەرێکی وردی بەرز. پاشان دەتوانرێت کەناڵی ڕەنگی زەرد بە نەرمەکاڵایەکی پرۆسێسکردنی وێنە بەهێز بکرێت، بۆ ئەوەی هەر خاڵێکی MIC بە ڕوونی دەربکەوێت. لەژێر ڕووناکی باشدا، گەورەکەرەوەیەک ڕەنگە بەس بێت بۆ بینینی پاتڕۆنەکە. لەژێر تیشکی سەروو بنەوشەییدا خاڵە زەردەکان بە ڕوونی دەناسرێنەوە.
بە بەکارهێنانی ئەم پڕۆسەی نهێنی نووسینە، دەتوانرێت کۆپی کوالێتی بەرزی ئەسڵی (بۆ نموونە کاغەزی بانکی) لەژێر ڕووناکی شیندا بە شێوەیەک دروست بکرێت کە بناسرێتەوە. بە بەکارهێنانی ئەم پڕۆسەیە، تەنانەت چاپکراوی وردوخاشکراویش دەتوانرێت بناسرێتەوە: “ئەو ئاڵنگارییەی وردوخاشکردن”ی ساڵی 2011 کە لەلایەن DARPAوە دەستپێشخەری بۆ کرا، لەلایەن تیمێکەوە چارەسەرکرا بە ناوی “هەموو وردوخاشکردنەکانت هی ئێمەن (All Your Shreds Are Belong To U.S.)” کە پێکهاتبوون لە ئۆتاڤیۆ گود (Otavio Good) و دوو هاوڕێی.
بەکارهێنانی پراکتیکی
هەردوو ڕۆژنامەنووسان و شارەزایانی ئاسایش پێشنیاری ئەوەیان کردووە کە مامەڵەکردنی The Intercept لەگەڵ زانیارییە درزپێکردراوەکانی ڕیالیتی وینەر (Reality Winner) زانیاری ئاشکراکەر، کە بڵاوکردنەوەی دۆکیومێنتە نهێنییەکانی NSAی لەخۆگرتبوو بێ ئەوەی هیچ بەشێکی بشاردرێتەوە و خاڵەکانی شوێنپێهەڵگرتنی چاپکەری تێدابوو، بەکارهێنرا بۆ دەستنیشانکردنی وینەر (Winner) وەک زانیاری ئاشکراکەر، ئەمەش بووە هۆی دەستگیرکردن و تاوانبارکردنی.
پاراستنی نهێنییەکان و خۆلادان
کۆپی یان چاپکراوەکانی ئەو دۆکیومێنتانەی کە زانیاری کەسی نهێنییان تێدایە، بۆ نموونە زانیاری چاودێری تەندروستی، ڕاپۆرتی هەژمار، ڕاگەیاندننامەی باج یان ترازنامەکان، دەتوانرێت شوێنپێیان هەڵبگیرێت بۆ خاوەنی چاپکەرەکە و دەتوانرێت ڕێکەوتی دەستپێکردنی دۆکیومێنتەکان ئاشکرا بکرێت. ئەم شوێنپێهەڵگرتنە بۆ زۆرێک لە بەکارهێنەران نادیارە و دەستیان پێی ناگات، چونکە کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان ئەو کۆدە بڵاوناکەنەوە کە ئەم پاتڕۆنانە دروست دەکات. ڕوون نییە کام زانیاری لەوانەیە بەبێ ئەنقەست بە کۆپی یان چاپکراوێکەوە تێپەڕبێت. بەتایبەتی، هیچ ئاماژەیەک بەم تەکنیکە لە کەرەستەکانی پشتگیری زۆربەی چاپکەرە کاریگەرەکاندا نییە. لە ساڵی 2005دا ڕێکخراوی Electronic Frontier Foundation (EFF) بەدوای ڕێگەیەکدا گەڕا بۆ شی کردنەوەی کۆدەکان و سکریپتێکی پایتۆنی خستەڕوو بۆ شیکردنەوە.
لە ساڵی 2018دا، زانایانی زانکۆی تەکنیکی درێسدن (TU Dresden) ئامرازێکیان پەرەپێدا و بڵاویان کردەوە بۆ دەرهێنان و شیکردنەوەی کۆدە نهێنی نووسراوەکانی چاپکەرێکی ڕەنگاوڕەنگی دیاریکراو و دواتر چاپکراوەکانی ئەو چاپکەرەیان گومناو کرد. گومناوکردنەکە بە چاپکردنی خاڵە زەردی زیاتر لەسەر کۆدی ناسنامەی ئامێر کاردەکات. زانایان نەرمەکاڵاکەیان خستەڕوو بۆ پشتگیریکردن لەو کەسانەی زانیاری نهێنی ئاشکرا دەکەن لە هەوڵەکانیاندا بۆ بڵاوکردنەوەی ناڕەزایەتییەکان.
پرۆسە هاوشێوەکان
ڕێگەکانی تری دەستنیشانکردن بەئاسانی خاڵە زەردەکان ناناسرێنەوە. بۆ نموونە، گۆڕینی توندی لەیزەر و گۆڕینی سێبەری ڕەنگ خۆڵەمێشییەکان لە دەقەکاندا ئێستا دەکرێت. ، نەزانراوە ئایا کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان ئەم تەکنیکانەش بەکاردەهێنن یان نا.
هەروەها بڕوانە
- EURion constellation، ماتریسێکی خاڵ کە بەسەر کاغەزی بانکییدا بڵاوبووەتەوە، کە ڕێگری دەکات لە هەندێک چاپکەر و کۆپیکەری ڕەنگاوڕەنگ لە پرۆسێسکردن
سەرچاوەکان
بەستەرە دەرەکییەکان
- Laudatio der deutschen BigBrotherAwards 2004
- زانیاری لەلایەن یانەی فەوزای کۆمپیوتەر
- زانیاری لەلایەن ڕێکخراوی Electronic Frontier Foundation
- لیستی چاپکەرەکانی EFF، کە خاڵ چاپ دەکەن یان نا (دواین جار لە ساڵی 2017 نوێکراوەتەوە)
