یۆن نیکولیتسا (Ion Niculiță): ژیان و میرات
یۆن نیکولیتسا (Ion Niculiță) (٢٧ی ئایاری ١٩٣٩ – ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢) پرۆفیسۆرێکی مۆلدۆڤی بوو لە بواری شوێنەواری، بەناوبانگ بوو بە بەشدارییەکانی لە بواری تراکۆلۆجی. ئەو خزمێکی شوێنەوارناسی ڕۆمانی ڤاسیلی پارڤان (Vasile Pârvan) بوو.
ژیانی ئەکادیمی
دوای گەڕانەوەی بۆ مۆڵدۆڤا، وەک مامۆستا لە بەشی مێژووی کۆن و سەدەکانی ناوەڕاست دەستنیشانکرا. بە پێشکەوتن لە ڕیزەکاندا، لە ساڵی ١٩٨٤ بوو بە سەرۆکی شوێنەواری و مێژووی کۆن، و لە نێوان ساڵانی ١٩٩٣ و ٢٠٠٢ بوو بە ڕاگری کۆلێژی مێژوو. لە ساڵی ١٩٩١ بڕوانامەی هابیلیتاسیۆنی لە مێژوودا بەدەستهێنا بۆ کاری “تراکیاییەکانی باکوور لە سەدەکانی ٦ تا ١ی پێش زایین”.
گرنگییە زانستییەکان
گرنگییە زانستییەکانی نیکولیتسا (Niculiță) لەسەر کارلێکە کولتوورییەکان لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەورووپا چڕبوونەتەوە لە نێوان کۆتایی هەزارەی دووەمی پێش زایین و سەرەتای هەزارەی یەکەم، بە تایبەتی: لایەنەکانی ئیتنۆجێنێزی مێژووی سەرەتایی تراکیا، مێژوو و شارستانییەتی گێتۆ-داکیان، بەردەوامی داکۆ-ڕۆمانی و پڕۆسەکانی ڕۆمانیکردن و هتد.
تێکۆشانەکان
بۆ ئەوەی سەرنجیان بخەنە سەر توێژینەوەکانیان، نیکولیتسا (Niculiță) تاقیگەی توێژینەوەی زانستی لەسەر تراکۆلۆجی لە بەشی شوێنەواری و مێژووی کۆن لە ساڵی ١٩٩٠ ڕێکخست. لە ژێر سەرکردایەتی ئەودا ژمارەیەک شوێنی شوێنەواری خوێندراون، وەک دەنچینی (Dănceni)، سوروجینی (Suruceni)، بوتوجینی (Butuceni)، هانسکا (Hansca)، سۆباری (Sobari)، ترێبوجینی (Trebujeni)، ماشکەوتی (Mașcăuți)، سەهارنا (Saharna) و ئەوانەی سەر ڕووباری دانوبی خواروو هەروەها نۆڤۆسێلسکۆی (Novosel’skoye) و ئۆرلیڤکا (Orlivka) (کارتال) لە ئۆکرانیا.
لە ساڵی ١٩٩٢ نیکولیتسا (Niculiță) وەک ئەندامی ئەنجومەنی نێودەوڵەتی بۆ لێکۆڵینەوە هیندی-ئەورووپی و تراکی هەڵبژێردرا. ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤارە زانستییەکانی وەک SCIVA (بوخارست)، ئیسترۆس (Brăila)، کومیداڤا (Brașov) و تیراگێتیا (Chișinău) بوو.
هەوڵەکانی لە ماوەی ٤٠ ساڵدا بووەتە هۆی پێنج مۆنۆگراف و زیاتر لە ١٢٠ توێژینەوە کە لە گۆڤارە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکاندا بڵاوکراونەتەوە.
ژیانی تایبەتی و مردن
نیکولیتسا (Niculiță) لە زارنێشتی، قەزای کاهول لەدایکبووە. دوای ئەوەی لە گوندەکەی خۆیدا خوێندوویەتی، لە ساڵی ١٩٥٨ تا ١٩٦٣ لە کۆلێژی مێژوو، زانکۆی کیشیناو خوێندوویەتی. لە نێو مامۆستایانیدا ئی. ڕیکمان (E. Rikman) و ئاڕ. ئینگلهاردت (R. Enghelgardt) هەبوون. وەک خوێندکاری ساڵی یەکەم، لەگەڵ جی. سامسۆن (G. Samson)، ئێن. گریگۆریێڤ (N. Grigoriev) و ڤی. بۆتناریوک (V. Botnariuc) کۆڕی زانستی خوێندکارانی شوێنەواریان (SȘSAIV) دامەزراند، کە تا ئەمڕۆش بەردەوامە.
لە نێوان ساڵانی ١٩٦٣ و ١٩٦٨ وەک یاریدەدەری سەرۆکی مێژووی گشتی لە کۆلێژی مێژوو کاری کردووە، و لە ساڵانی ١٩٦٨-١٩٧١ خوێندکاری دکتۆرا بووە لە شوێنەوارناسیدا لە زانکۆی دەوڵەتی لۆمۆنۆسۆڤ مۆسکۆ، لە ژێر دەستی مامۆستایانی وەک ب. ڕیباکۆڤ (B. Rybakov)، ب. گراکۆڤ (B. Grakov)، ئەی. ئارسیخۆڤسکی (A. Arcyhovskii)، ڤی. جانین (V. Janin)، ئێف. کیزلاسۆڤ (F. Kyzlasov)، ئەی. مێلیوکۆڤا (A. Meliukova) و ئای. یاسێنکۆ (I. Jacenko) خوێندوویەتی. نامەی دکتۆراکەی، کە لە ساڵی ١٩٧٢ پێشکەشی کرد، دەربارەی گێتاکانی ڕۆژهەڵاتی کارپاتییەکان بوو لە سەدەکانی ٤ و ٣ی پێش زایین.
لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢، لە تەمەنی ٨٢ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.
